αόρατοι κι εφήμεροι, εμείς.

Έχω ένα καλό κουσούρι (μεταξύ άλλων, πάντα). Αφού δω μια παράσταση που μου αρέσει, ψάχνω στο ίντερνετ οτιδήποτε έχει γραφτεί για αυτήν, για το έργο, τη σκηνοθεσία, τους συντελεστές κοκ. Σήμερα, ζώντας μια ακόμη ατέλειωτη καλοκαιρινή μέρα αργομισθίας, εντόπισα στο λαπτοπ μου ένα απόσπασμα από μια κριτική στην Ελευθεροτυπία για την παράσταση της Αριάν Μνούσκιν, τους «Εφήμερους», που ανέβηκε πέρσι στο Φεστιβάλ Αθηνών. Περιγράφει μια σκηνή της παράστασης:

«…Δικαστικός κλητήρας καταμετρά σε ένα μίζερο σαλονάκι τα ευτελή υλικά αγαθά του. Η μουδιασμένη ιδιοκτήτρια τρέμει. Δύο χρόνια απλήρωτο νοίκι. «Φαίνεται πουθενά ότι εισπράττετε λεφτά;» τη ρωτά. «Όχι». «Δεν υπάρχετε!» την αποστομώνει ο κλητήρας, συνεχίζοντας την καταγραφή…»

Θυμήθηκα αμέσως ότι είχα ανατριχιάσει με την απάντηση του κλητήρα.

“Vous n’ existez pas.”

Και κατάλαβα εκ των υστέρων ότι ανατρίχιασα επειδή ένιωσα πόσο δίκιο είχε ο κλητήρας. Πόσο πολύ, όντως, υπάρχει μες στη ζωή μας αυτή η αντίληψη. Ότι οι άνθρωποι που δεν έχουν εισόδημα είναι αόρατοι. Δεν είναι «σαν εμάς», δεν μας αφορούν. Αντίστοιχα, το ίδιο συμβαίνει με όσους ανθρώπους διαφέρουν από το πρότυπο του μέσου λευκού δυτικού, ο οποίος εργάζεται – μανιωδώς συνήθως – ώστε να έχει σπίτι, αυτοκίνητο, κήπο, σκύλο, εξοχικό και πάει λέγοντας. Το καταναλωτικό πρότυπο, βουτηγμένοι στο οποίο μεγαλώσαμε όλοι, δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες. Αντίθετα, αφήνει όποιον δεν μπορεί να παίξει με τους όρους του – και άρα δε μπορεί να εξυπηρετήσει την επιβίωσή του – εκτός, στο περιθώριο.

Ανύπαρκτοι, λοιπόν.

Σύμφωνα με το δικαστικό κλητήρα, όσοι δεν φαίνεται να εισπράττουν λεφτά, είναι ανύπαρκτοι. Σύμφωνα με τους περισσότερους από εμάς, όποιος δεν φαίνεται να κάνει ακριβώς το ίδιο με τον διπλανό του, ακριβώς αυτό που ζητάει η κοινωνία ώστε να θεωρείται κανονικός, χρήσιμος, κλπ είναι επίσης ανύπαρκτος.

Αόρατος.

Όταν δεν βλέπουμε τον Άλλο δίπλα μας, δεν τον ακούμε κιόλας, δεν μιλάμε για αυτόν.

Σιωπή.

Η μη ορατότητα και η σιωπή ίσως να ενισχύουν την αυτό-εικόνα μιας κοινωνίας που δεν κινδυνεύει.

Ωστόσο – επειδή πάντα υπάρχει ελπίδα, ή τουλάχιστον «πρέπει» να υπάρχει – όσο οι άνθρωποι έρχονται σε πιο κοντινή επαφή μεταξύ τους, τόσο υποχωρεί η τάση τους να προσεγγίζουν τους άλλους ανθρώπους με βάση κατηγορίες (πχ str8-bi-gay, λευκός-μαύρος, ψηλός-κοντός).

Και σιγά σιγά η συμπάθεια και η κατανόηση βρίσκουν το χώρο τους.